COVID-19 Salgını Sırasında Ruh Sağlığı için Dikkat Edilecekler
Çeviren: Öğr. Gör. Özge ENEZ
6 Mart 2020
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Çin'in Hubei Eyaletinde yeni bir koronavirüs hastalığının patlak vermesi üzerine Ocak 2020'de dünya genelinde acil durum ilan edilmiştir. DSÖ, koronavirüs hastalığının (COVID-19) dünyanın diğer ülkelerine yayılma riskinin yüksek olduğunu belirtilmiştir. DSÖ ve dünya genelindeki kamu sağlığı yetkilileri COVID-19 salgını ile ilgili olarak harekete geçmiştir. Ancak bu kriz toplumda stres yaratmaktadır. Bu broşür, Zihinsel Sağlık Departmanı tarafından COVID-19 salgını sırasında zihinsel ve psikolojik iyilik halini desteklemek amacıyla geliştirilmiştir.
Genel Popülasyon
1. COVID-19, birçok coğrafi bölgede ve birçok ülkeden insanı etkilemektedir. Herhangi bir etnik kökene veya milliyete bağlamayın. Bu virüsten etkilenen herkese etnik kökeni ne olursa olsun ve hangi ülkeden olursa olsun empatik yaklaşın. Unutmayın ki hastalığı olan kişiler yanlış bir şey yapmadı.
2. Hastalığı olan kişilere “COVID-19 vakaları”, “kurbanlar”, “COVID-19 aileleri” veya “hastalıklı” diye bakmayın. Bu kişiler “COVID-19 olan insanlar”, “COVID-19 için tedavi gören insanlar”, “COVID-19'dan iyileşen insanlar” ve COVID-19'dan iyileştikten sonra hayatlarına ve işlerine devam edecek olan sevdiğimiz insanlar.
3. Endişeli veya sıkıntılı hissetmenize neden olan haberleri izlemekten, okumaktan veya dinlemekten kaçının. Planlarınız yapmak ve kendinizi/ sevdiklerinizi korumak için pratik adımlar atmanızı sağlayacak bilgilere odaklanın. Gün içinde belirli saatlerde bir veya iki kez bilgi güncellemeleri alın. Bu salgın hakkında sürekli haber raporu akışı, herkesin endişelenmesine neden olabilir. Gerçekleri öğrenin. Gerçekleri söylentilerden ayırt etmenize yardımcı olmak için DSÖ web sitesi ve yerel sağlık otoriteleri platformlarından düzenli aralıklarla bilgi edinin.
4. Kendinizi koruyun ve başkalarına destek olun. Başkalarına ihtiyaç duydukları zamanda yardımcı olmak, yardım alan kişinin yanı sıra destek alan kişiye de fayda sağlayabilir.
5. COVID-19’a yakalanmış ve iyileşen veya iyileşme yolunda olan kişilerin ve bu kişilere iyileşme sürecinde destek olan kişilerin umut veren hikayelerini paylaşmalarına yardımcı olun.
6. COVID-19'dan etkilenen kişileri destekleyen sağlık çalışanlarını onurlandırın. Hayat kurtarmak ve sevdiklerinizi güvende tutmak için oynadıkları rolün önemini kabul edin.
Sağlık çalışanları
7. Stresli hissetmek sizin ve birlikte çalıştığınız meslektaşlarınızın pek çoğunun büyük olasılıkla yaşadığı bir deneyimdir. Mevcut durumda bu şekilde hissetmek oldukça normaldir. Stres ve onunla ilişkili duygular hiçbir şekilde işinizi yapamayacağınız ya da zayıf olduğunuzun bir göstergesi değildir. Bu süre zarfında stresinizi ve psiko-sosyal refahınızı yönetmek, fiziksel sağlığınızı yönetmek kadar önemlidir.
8. Temel ihtiyaçlarınızı karşılayın ve yardımcı başa çıkma stratejileri kullanın. Örneğin; çalışma sırasında veya vardiyalar arasında dinlenin ve mola verin, yeterli ve sağlıklı yiyecekler yiyin, fiziksel aktiviteye katılın ve aileniz ve arkadaşlarınızla iletişimde kalın. Tütün, alkol veya ilaç kullanımı gibi yararsız başa çıkma stratejileri kullanmaktan kaçının. Uzun vadede, bunlar zihinsel ve fiziksel sağlığınızı kötüleştirebilir. Bu salgın, bir çok çalışanın ilk defa görmüş olduğu bir durumdur. Yine de, stres zamanlarını yönetmek için geçmişte kullandığınız stratejileri kullanmak şimdi size fayda sağlayabilir. Durum farklı olsa bile stresle başa çıkmak için kullanılan stratejileri aynıdır.
9. Bazı çalışanlar, ne yazık ki, damgalanma veya korku nedeniyle aileleri veya toplum tarafından dışlanabilir. Bu, zaten zorlayıcı bir durumu daha zor hale getirebilir. Mümkünse, dijital platformlar da dahil olmak üzere sevdiklerinizle bağlantıda kalmak, teması sürdürmenin bir yoludur. Sosyal destek için iş arkadaşlarınıza, yöneticinize veya diğer güvenilir kişilere başvurun; iş arkadaşlarınız da size benzer deneyimler yaşıyor olabilir.
10. Zihinsel, bilişsel ve psikososyal engelleri olan kişilerle mesaj paylaşmak için anlaşılır yollar kullanın. Bir sağlık kuruluşunda ekip lideri veya yöneticiyseniz çalışanlarınızla hem yazılı hem de sözel iletişim biçimlerini kullanın.
11. Tüm personelin stresten ve ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyen durumlardan korunması rollerini yerine getirme kapasitelerinin daha iyi olacağı anlamına gelir.
12. Tüm personel ile kaliteli iletişim sağladığınız ve doğru bilgi güncellemeleri sağlamadığınızdan emin olun. Çalışanları yüksek stres seviyelerini azaltın. Deneyimsiz çalışanların daha deneyimli meslektaşları ile çalışmalarını sağlayın. Arkadaş destek sistemi, stresi kontrol etmeye ve güvenlik prosedürlerini güçlendirmeye yardımcı olur. Sosyal yardım personelinin topluma çiftler halinde girmesini sağlayın. İş molalarını teşvik edin ve izleyin. Stresli bir olaydan doğrudan etkilenen çalışanlar için esnek programlar uygulayın.
13. Bir sağlık kuruluşunda ekip lideri veya yöneticiyseniz, erişimi kolaylaştırın ve personelin zihinsel sağlık ve psikososyal destek hizmetlerine nereden erişebileceklerinin farkında olmasını sağlayın. Yöneticiler ve ekip liderleri de personeli ile benzer stres faktörleriyle karşı karşıyadır. Yukarıdaki maddelerde yazılanların hem çalışanlar hem de yöneticiler için geçerlidir. Yöneticilerin stresi azaltma stratejileri uygulamaları rol model olmaları açısından önemlidir.
14. Hemşireler, ambulans şoförleri, gönüllüler, öğretmenler, liderler ve karantina bölgesinde çalışanlara, virüsten etkilenen kişilere nasıl duygusal destek sağlayabilecekleri konusunda yönlendire yapın.
Çocuk bakıcıları
15. Çocuklara, korku ve üzüntü gibi rahatsız edici duyguları ifade etmenin olumlu yollarını öğretin. Her çocuğun duygularını ifade etmek için kendi yolu vardır. Bazen oyun oynama ve çizim gibi yaratıcı bir etkinliğe katılmak bu süreci kolaylaştırabilir. Çocuklar rahatsız edici duygularını güvenli ve destekleyici bir ortamda ifade edip iletebilirlerse rahatlarlar.
16. Çocuk için güvenli olduğu sürece çocukları ebeveynlerine yakın tutun ve bakıcıları ile ayırmaktan mümkün olduğunca kaçının. Bir çocuğun bakıcısından ayrılması gerekiyorsa, uygun alternatif bakımın olduğundan ve bir sosyal hizmet uzmanının veya eşdeğerinin düzenli olarak çocuğu takip edeceğinden emin olun. Ayrıca, ayrılma dönemlerinde, günde iki kez programlanmış telefon veya video görüşmeleri veya yaşa uygun diğer iletişim (örneğin, çocuğun yaşına bağlı olarak sosyal medya) gibi ebeveynler ve bakıcılar ile düzenli temasın sürdürüldüğünden emin olun.
17. Günlük yaşamda, özellikle evde, alışılmış rutinleri mümkün olduğunca koruyun. Çocuklar için yaşa uygun aktiviteler sağlayın. Yasal kısıtlama getirilmediği sürece çocukları başkalarıyla oynamaya ve sosyalleşmeye teşvik edin.
18. Stres ve kriz dönemlerinde çocukların daha fazla bağlanma arayışı içinde olduklarını ve ebeveynlerinden taleplerinin daha fazla olduğunu göz ününde bulundurularak, COVID-19'u çocuklarınızla dürüst ve yaşlarına uygun bilgilerle anlatın. Çocuklarınızın endişeleri varsa, bunları birlikte ele almak endişelerini azaltabilir. Çocuklar, yetişkinlerin davranışlarını ve duygularını kendi duygularını nasıl yöneteceklerine dair ipuçları bulmak için gözlemleyeceklerdir.
Yetişkin bakıcıları
19. Yaşlı yetişkinler, özellikle tecrit edilmiş ve bilişsel gerileme / demansı olanlar, salgın sırasında / karantinadayken daha endişeli, öfkeli, stresli, ajite olabilir ve geri çekilebilirler. Gayri resmi ağlar (aileler) ve sağlık profesyonelleri aracılığıyla duygusal destek sağlamak önemlidir.
20. Neler olduğu hakkında basit gerçekleri paylaşın ve bilişsel bozukluğu olan / olmayan yaşlı insanlara enfeksiyon riskinin nasıl azaltılacağı hakkında net bilgi verin. Gerektiğinde bilgileri tekrarlayın. Talimatların açık, öz, saygılı ve sabırlı bir şekilde iletilmesi gerekir. ayrıca bilgilerin yazılı veya resimler halinde görüntülenmesi de yararlı olabilir. Ailelerin ve diğer destek verenlerin bilgi sağlama ve önleme tedbirlerini uygulamalarına yardımcı olun (örn. El yıkama vb.)
21. Yaşlı yetişkinleri, COVID-19 salgınında toplum çalışmalarına gönüllü olarak katılmaları için cesaretlendirin (örneğin, iyi / sağlıklı emekli yaşlı bireyler hastanelerde akran desteği, komşu desteği ve çocuk bakımı sağlayabilir.)
Karantinadaki bireyler
22. İletişimde kalın ve sosyal ağlarınızı koruyun. Yalıtım durumlarında bile, kişisel günlük rutinlerinizi korumaya çaba gösterin. Sağlık yetkilileri, salgının kontrol altına alınması için fiziksel irtibatınızı sınırlandırmayı önerdiyse, e-posta, sosyal medya, video konferans ve telefon aracılığıyla sosyal çevrenize bağlı kalabilirsiniz.
23. Stresli zamanlarda, kendi ihtiyaç ve duygularınıza dikkat edin. Keyif aldığınız ve dinlendirici bulduğunuz sağlıklı aktiviteler yapın. Düzenli egzersiz yapın, düzenli uyku rutininizi koruyun ve sağlıklı yiyecekler yiyin. Dünya genelinde uzmanlar virüsten etkilenenlere en iyi bakımın sağlanabilmesi için salgın üzerinde çalışmaktadır.
24. Salgınla ilgili sürekli haber haberi akışı, endişeli veya sıkıntılı hissetmesine neden olabilir. Sağlık profesyonelleri ve DSÖ web sitesinden gün içinde belirli zamanlarda bilgi güncellemeleri ve pratik rehberlik alın ve sizi rahatsız eden dedikoduları dinlemekten veya takip etmekten kaçının.
Güncel bilgiler için aşağıdaki linkleri kullanabilirsiniz:
https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports/
https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
https://www.epi-win.com/
Kaynak
World Health Organization. (2020). Mental health considerations during COVID-19 outbreak. Retrieved March 17, 2020, from https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/mental-health-considerations.pdf?sfvrsn=6d3578af_2
